Wargaming historyczno-fantastyczny

Całkiem niedawno listonosz dostarczył mi paczuszkę z Xystona, dzięki temu mogłem poważnie ruszyć z malowaniem mojej armii Achemenidów do Impetusa. Na dobry początek pomalowałem lekką jazdę z Baktrii. Uwielbiam ich kolorowy, a zarazem tajemniczy styl.

Baktrowie byli lojalnymi poddanymi perskich władców. Po podboju Sogdiany, na południu od rzeki Oxus (Amu-Daria), Aleksander spotkał się z niezwykle silnym oporem. Po dwóch latach krwawej kampanii udało mu się tylko częściowo ujarzmić tę krainę, co wielce drażniło jego ambicję zdobywcy. Po śmierci Aleksandra i Pierwszej Wojnie Diadochów Baktria stała się częścią Imperium Seleukidów.

Tak więc ci kolorowi jeźdźcy staną się nie tylko częścią wojsk Achemenidów, ale także mogą się nadawać jako najemnicy armii perskiej Aleksandra lub Seleukidów. Czyli całkiem udany zaciąg :)

The delivery from Xyston has arrived so I could start to paint my Impetus Achaemenid army. To make a good beginning I've started with Bactrian light horsemen. I love their colourful and mysterious style.

The Bactrians were loyal allies to Achaemenid Persian empire. After Alexander's conquest of Sogdiana in the south, beyond the Oxus river (Amu-Darya), he met strong resistance. After two years of war and a strong insurgency campaign, Alexander managed to establish little control over Bactria which he was annoyed at. After Alexander's death and First Diadoch War Bactria became a part of the Seleucid Empire.

So these colourful horsemen aren't be only proper for Achaemenid army, but they may come in useful for Alexandrian Imperial or Seleucid armies too. It's a very nice recruitment :)

Dziś wpadłem do warszawskiego "Wargamera", aby stoczyć bitkę w Field of Glory między armią tyrana Syrakuz (Beza) a kartagińskim korpusem ekspedycyjnym (Kadzik i ja) wysłanym na Sycylię, aby zwiększyć wpływy kartagińskiej kolonii Lilibeo. Rzućcie okiem na krótką fotorelację okraszoną paroma komentarzami.

Today I met with friends in Warsaw's "Wargamer" to fight a Field of Glory battle between Syracusan tyrant's army (Beza) against Carthaginian expeditionary forces (Kadzik and me) dispatched to Sicily by the fleet to increase the power of Carthaginian colony Lilibeo. Please take a look at my short photo-relation furnished with some comments.

Armia Kartaginy nadciągnęła! Nasz dowódca wygłosił mowę, aby podnieść ducha w sercach najemników.
Carthaginian army have arrived! Our commander made the speech to increase the morale of the mercenaries.

Tyran Syrakuz także wygłosił mowę. Jego obywatele i najemni hoplici wznieśli swój bojowy okrzyk.
The tyrant of Syracuse made his speech too. His citizen and mercenary hoplites shouted their warcry.

Jazda helleńska ruszyła, aby zająć dogodną pozycję na wzgórzu.
Hellenistic cavalry started up to take a position on the higher ground.

"Nacierają na nas!" - zawyli Numidowie. "Zginiecie skurczybyki! - krzyknęła galijska jazda.
"They are attacking us!" - Numidians shouted. "Die you bastards!" - the Gallic cavalrymen cried.

Tymczasem harcownicy rozpoczęli swój śmiertelny taniec.
Meanwhile the skirmishers have started their deadly struggles.

Nasi Numidowie oczyścili pole. Ale cholerni Grecy przepłoszyli naszych hiszpańskich caetrati. "W nogi!" - krzyknęli, a panika udzieliła się libijskim najemnikom.
Our Numidians have cleaned out the field. But damned Greeks scared our Spanish caetrati. "Flee!" - they shouted and panic seized Libian mercenaries.

Na ten widok ekipa Gallów mocno się wkurzyła i rzuciła się w szale do ataku, niestety ostatniego w ich życiu. W międzyczasie nasza kawaleria dogorywała wycinana przez jazdę Syrakuzan.
Gallic warband have entered into bloodlust and Gaul mercenaries charged thoughtlessly last time in their lives. Meanwhile our cavarly have started to die overwhelmed by Syracusan horsemen.

Duch bojowy upadł całkiem w sercach naszych najemnych Libijczyków, centrum falangi pękło.
The fighting spirit fell in the hearts ouf our Libyan mercenaries and centre of the phalanx has been broken.

Krajobraz po bitwie. Dziś Syrakuzy skopały nasze kartagińskie tyłki :)
After the battle. Today Syracusans have kicked our Carthaginian bottoms :)

Perscy możni stanowili rdzeń imperium Achemenidów. Potęga satrapów leżała w ich rękach. Najdzielniejsi byli nagradzani przez Króla Królów kolejnymi nadaniami na nowo podbitych ziemiach. Uzbrojeni byli w twarde tekstylne pikowane lub utwardzane zbroje (linothorax). Czasem uzbrojenie było niewidoczne, być może lekka zbroja łuskowa była zakładana pod obszerną tunikę. Kawalerzyści walczyli używając dwóch włóczni zwanych palta, jedną zazwyczaj miotali w przeciwnika, zaś drugą używali do pchnięć. Dodatkowym uzbrojeniem był miecz zwany ascines, czasem używali kawaleryjskiego toporka. W IV w.p.n.e. Perscy jeźdźcy nie używali tarcz.

Domalowałem dwie kolejne podstawki perskiej jazdy (pierszy szereg) i dołączyłem do tych pomalowanych trzy lata temu do DBA (tylny szereg). Tym samym udało mi się sformować kolejny zgrabny oddziałek do Impetusa lub do Field of Glory.

Persian noblemen were the core of Achaemenid empire. The satrapal strength laid in their hands. The bravest soldiers were granted by the King of the Kings who distributed conquered lands among them. Armed with hard textile jacket or linen armour (linthorax). Sometimes no armour was visibled, probably a light scale armour was worn under a baggy tunic. Cavalrymen fought with using of two spears - one thrusting and one throwing - called palta. Their secondary weapon was sword called ascines, sometimes they used cavalry axes. In IV century BC the Persian cavalrymen fought without shields.

I have painted two new bases of Persian cavalry (front rank) and merged them with those painted three years ago for DBA (rear rank). In that way new unit for Impetus or Field of Glory has been finished.

Niech Bóg Wam pobłogosławi szczęściem i zdrowiem!
W Wigilię Bożego Narodzenia życzę Wam i Waszym rodzinom wszystkiego co najlepsze.
Wesołych Świąt!
May God bless you with all the happiness and health!
On Christmas Eve I'm sending the best wishes to you and your families.
Merry Christmas!

W związku z początkiem roku zaplanowałem sobie to i owo. Jednak po głębszym zastanowieniu, gdyż zawsze mam problem z realizacją postanowień noworocznych, podzieliłem rok 2013, a zarazem swoje plany na cztery części.

- Pierwszym celem będzie ukończenie mojej armii poźnych Achemenidów, aby była gotowa do Basic Impetusa oraz Field of Glory. Zakończenie przewiduję na koniec marca.
- Następnie chcę moich Persów przebudować na armię Eumenesa - azjatyckiego Diadocha. Sądzę, że powinienem zakończyć ten etap przed wyjazdem na wakacje.
- Ostatnim etapem będzie dalszy rozwój moich azjatyckich sił, poprzez dodanie seleukidzkich oddziałów. Tym samym stanę się posiadaczem ogromnej armii wczesnych Seleukidów.
- Czwarty kwartał pozostawiam na razie czysty. Pożyjemy-zobaczymy.

Mam nadzieję, że uda mi się zrealizować moje zadania. W tym miejscy pragnę Wam życzyć Szczęśliwego Nowego Roku! Wszystkiego najlepszego moi mili!

I have made some formal plans for painting figures at the beginning of the year. On careful consideration, because I have problems with fulfilling the New Year's obligations, I divided the 2013 year and my plans into quarters.

- First task is to finish my Basic Impetus / Field of Glory Late Achaemenid Persian army. The deadline is in the end of march.
- Next I want to expand my Persians and convert them into army of Eumenes - Asiatic Diadoch. I think I should finish this stage before summer holidays.
- The last step of Asiatic army's development is adding new Seleucid units and transform my forces into huge Early Seleucid army.
- Last quarter of the year is blank for my plans. Wait and see.

I hope I'm gonna achieve all my goals. Now I want to wish you all Happy New Year my friends! All the best!

Gwardziści króla i niektórych satrapów byli lepiej opancerzeni, niż inni perscy kawalerzyści, dodatkowa zbroja chroniła zarówno jeźdźców, jak i konie.

Zgodnie z opisem Ksenofonta gwardziści satrapy Lidii nosili hełmy z kitami, kirysy często ukryte pod tunikami (co także potwierdza Plutarch). Płaskorzeźby, numizmaty oraz pieczęcie ukazują nam gwardzistów nie tylko w hełmach babilońskich, ale także w stylu greckim. Niektórzy zdobni w naszyjniki i bransolety, byli uzbrojeni w oszczepy zwane palta oraz greckie zakrzywione miecze. Nogi jeźdźca były chronione przez specjalne ochraniacze zwane parameridia.

Zbroja końska wywodząca się od Masagetów, ludu Saka, była konstrukcją łusek lub segmentów wykonanych z brązu. Specjalnie umocowana do uprzęży i połączona z parameridia, tworzyła jednolitą osłonę zarówno konia, jak i człowieka.

Konni gwardziści nie byli liczni, ale za to doskonale wyszkoleni. Tak więc połączyłem dwie mniejsze jednostki gwardyjskie tworząc jeden silny oddział. Pierwszy szereg składa się z lidyjskich gwardzistów, zaś drugą linię tworzy gwardia samego króla królów, z jego sztandarem i w jego barwie. Oczekuję, że oddział ten będzie miał lepsze współczynniki niż moja pozostała kawaleria i tym samym będzie stanowić trudny orzech do zgryzienia dla przeciwnika :)

Some king's and satrapal guardsmen were heavier armoured than other Persian cavalrymen, with extra armour and part-armoured horses.

As Xenophon describes the guards of Lydian satrap wore plumed helmets and cuirasses often covered by the tunics (which Plutarch confirms). The reliefs, coins and seals depict that guards wore Babylonian and also Greek style helmets. Some with torcs and bracelets, were armed with palta javelins and Greek curved swords. The rider's legs were protected by thigh-armour called parameridia.

The horse-armour derived from the Masagetai, Saka people, a construction of bronze scales or segments, attached to saddlecloth and combined with parameridia, gave the solid protection of horse and rider at the same time.

The horse guards are not numerous, but very well trained veterans. So I brigaded two horse guard units together. First rank is composed of Lydian satrapal guardsmen, second is formed by King of the Kings' own guard with his banner and colours. I expect them to have better quality than my other cavalry and hope that they gonna be a hard nut to crack :)

Dostałem propozycję rozegrania w najbliższą niedzielę bitwy, w której miałbym użyć dotychczas pomalowanych Persów. Chcemy zagrać w Field of Glory na 400 punktów. Greccy najemnicy mieliby wesprzeć moje perskie oddziały kawalerii przeciwko dzikim trackim góralom. Po dokonaniu szczegółowego przeglądu swoich wojsk okazało się, że brakuje mi perskiego wodza. Postanowiłem szybko domalować brakujący element mojej armii. Wykorzystałem figurkę dowódcy firmy Xyston i dołączyłem do niego dwóch baktryjskich gwardzistów. Złoty emblemat gwizdnąłem z zestawu perskiej jazdy Zvezdy w skali 1:72. Pasuje jak ulał!

A przy okazji warto dokonać króciutkiego podsumowania przygotowań mojej armii późnych Achemenidów do Basic Impetusa. Poniżej podaję moją uzupełnioną listę To-Do. Skończone oddziały zaznaczyłem jak zwykle na zielono.

I have received an offer to play this sunday a wargame with my Persians painted so far. We want to play 400 pts. Field of Glory wargame. Greek mercenaries will support my Persian cavalry forces against savage Thracian hillmen. When I performed a comprehensive review of my FoG Persian/Greek contingent I realized that I haven't got a Persian field commander. So I quickly painted a missed element of my army. I have used one Xyston's commander figure with company of two Bactrian guards. The golden blazon is taken from 1/72 Zvezda Persian Cavalry set. It fits like a glove!

By the way I want to present a short summary of my Basic Impetus Late Achaemenid army's prepaparations. Below I'm publishing my To-Do list. A always finished units are described in green.

LATE ACHAEMENID PERSIANS (TO-DO)

Type	M	VBU	I	VD	Notes
CM(*)	10	5	1	3	Satrapal Guard Cavalry
CM	10	3	1	2	Noblemen Cavalry
CM	10	3	1	2	Kappadokian Cavalry
CL	12	3	1	1	Bactrian Light Horsemen
FL	8	4	1	2	Takabara - Persian Medium Infantry
FP	5	5	2	3	Greek Mercenary Hoplites
FP	5	2	1	1	Kardaka - Persian Levy Hoplites
FP	5	2	1	1	Kardaka - Persian Levy Hoplites
S	8	2	0	1	Anatolian Archers
CF	8	4	5	0	Scythed Chariots

Dziś moi Persowie mieli pierwszą okazję stoczenia bitwy. Jako satrapa Lidii zostałem zmuszony odeprzeć dziką bandę z północy prowadzoną przez trackiego watażkę (czyli przez Chrzanka). Trakowie przeprawili się przez Hellespont i najechali należącą do nas Myzję. Wraz z moimi konnymi gwardzistami, pospolitym ruszeniem szlacheckim oraz z garstką baktryjskich najemników ruszyłem na przeciwnika. Niektóre greckie miasta Lidii opłaciły nieco najemnych hoplitów oraz uzbroiły okolicznych pasterzy i myśliwych, aby bronić naszych terytoriów (dzięki Beza za udostępnienie figurek Greków!)

Today my Persians had first chance to fight a battle. As a satrap of Lydia I have forced to repulse the savage northern warband commanded by Thracian warlord (led by Chrzanek). The Thracians have got across Hellespont and invaded our lands of Mysia. With my house guards, noblemen levies and some Bactrian mercenaries I have marched against the enemy. Some Greek cities of Lydia recruited the mercenary hoplites and some levied shepperds and huntsmen to join our forces to defend our territory (thanks Beza for lending me your Greek minis!).

O świcie stanęliśmy przeciw przeważającym siłom Traków. W centrum ustawiłem hoplitów, osłanianych przez psiloi. Na lewym skrzydle rozmieściłem całą jazdę. Wróg także zajął pozycje.
At the dawn we have standed against the waves of Thracian hordes. In the centre the hoplites were arranged, screened by psiloi. On the left wing I have placed all my cavalry. The enemy have taken his position too.

Baktrowie wypuścili ćmę strzał i uskoczyli przed nacierającym wrogiem. W międzyczasie nasi hoplici i psiloi ruszyli odważnie przeciwko hordom najeźdźców.
The Bactrians fired their bows at the enemy's light cavalry and evaded their charge. Meanwhile our hoplites and psiloi marched courageously against the hordes of aggressors.

Kawaleria starła się ze sobą. Lekkozbrojni zaczęli swój wojenny rytuał.
The cavalry clashed with each other. The skirmishers have started their deadly wardance.

Moja konna gwardia odepchnęła tracką lekką jazdę. W tym samym czasie Baktrowie zawrócili i znów wypuścili chmurę strzał.
My horse guards pushed away the Thracian light cavalry. At the same time the Bactrians returned and shoot their bows once more.

Moi Baktrowie ponownie odskoczyli, tymczasem konni gwardziści kontynuowali swoje natarcie. Nasi psiloi wycofali się za linię falangi.
My Bactrians evaded once more, meanwhile the horse guards continued their charge. Our psiloi have withdrawn behind our line of phalanx.

Pułapka się zamknęła! Baktrowie przy wsparciu lekkozbrojnych osaczyli przeciwnika. Konna gwardia wciąż spychała przeciwnika. Jedynie pospolite ruszenie szlacheckie zaczęło podawać tyły.
The trap is closed! Our Bactrians supported by skirmishers have overwhelmed the enemy. Horse guards have continued their pursuit. Only our noblemen levies gave signal to retreat.

Hoplici natarli! Los Traków został przypieczętowany!
The hoplites have charged! Thracian fate was confirmed!

Zwycięstwo! Barbarzyńska kawaleria oraz watażka z garstką ocalonych uciekli. Reszta Traków poszła w pęta. Mam dla nich ciepłą posadkę w naszych kopalniach złota :)
Victory! Barbarian cavalry and warlord with some survivors run away. Rest of the Thracian army have surrendered. We have a pretty vacant in our gold mines for them :)

Jeźdźcy z Kapadocji walczyli dla Dariusza III pod Gaugamelą, później gdy Eumenes z Kardii objął władzę w kapadockiej satrapii, zaciągnął tam liczną kawalerię i dał jej status swojej gwardii. Tak więc świeżo malowani kawalerzyści świetnie się nadadzą nie tylko do moich Persów, ale także do następnej w kolejności armii Eumenesa.

Moi Kapadocy są odziani po medyjsku, w tuniki, spodnie, obuwie i tiary - typowe kapadockie nakrycie głowy. Noszą także krótkie płaszcze wykończone w każdym rogu frędzlem. Kirys lub inny, najczęściej łuskowy pancerz jest noszony pod tuniką. Gwardziści dosiadają opancerzonych koni i noszą paraplauridy, niektórzy są chronieni jedynie lnianą zbroją. Ich broń to oszczepy oraz krótkie mieczyki zwane akinakes.

Kapadocja to tajemnicza kraina, wulkaniczne góry tworzą nieziemski klimat. Taką prowincję niełatwo było podbić. Nie dziwi więc, że Kapadocy był to lud bitny i dumny, jak to zazwyczaj bywa u górali.

Kappadokian horsemen fought for Darius III at Gaugamela, later when Eumenes of Kardia took over the province, he raised numerous Kappadokian cavalry and gave them the status of his bodyguard. So those newly painted Kappadokians are fine for my Persian or just planned Eumenes' army.

My Kappadokians are dressed in Median tunics, trousers, shoes and tiara - the typical Kappadokian cap. They're also wearing a short cloaks with tassels at the corners. The scaled armour or cuirasses are worn under their tunics. The bodyguards are riding the armoured horses and wearing paraplaurida, some cavalrymen are equipped lighter with linen armour. They're armed with javelins and short swords called akinakes.

Kappadokia is a mysterious land, the vulcanic mountains are looking impressive and somewhat strange. The province was very difficult to conquer. It's no suprise the Kappadokians were proud and fierce warriors as usually other highlanders.

Paflagonia to starożytna kraina rozciągająca się nad wybrzeżem Morza Czarnego na północ od środkowej Anatolii. Znaczna część Paflagonii to trudno dostępny górzysty teren pokryty gęstymi lasami.

Ksenofont spotkał Paflagończyków noszących skórzane hełmy, niektóre ozdobione kitką na szczycie. Tak jak tiara, chroniły zarówno karki, jak i policzki, zakrzywione ku dołowi na szczycie były podobnej ziemistej barwy. Z kolei wcześniejsze pisma Herodota nie tylko potwierdzają relację Ksenofonta w kwestii hełmów, ale dodatkowo opisują wysokie do kolan paflagońskie buty. Medyjska tunika i spodnie były zapewne w modzie z powodu perskiego wpływu kulturowego na arystokrację Anatolii.

Oszczepy i miecz należały do ich standardowego uzbrojenia. Arrian za Ptolemeuszem sugeruje, że większość jazdy w walce nad Granikiem używała, oprócz oszczepów, włóczni używanych do pchnięć. Fakt ten pozwala nam zidentyfikować paflagońskie włócznie jako parę palta, czyli jedną włócznię do pchnięć, zaś drugą do miotania.

Paflagońscy możni woleli służyć w lżejszych formacjach kawaleryjskich. Walczyli dla Dariusza III pod Granikiem, później jako lekka jazda służyli sprawie Aleksandra Wielkiego, a następnie Eumenesa. Tym samym moi Paflagonczycy pasują jak ulał zarówno do armii Perskiej, jak i powoli powstającej armii Eumenesa.

Paphlagonia was an ancient area on the Black Sea coast of north central Anatolia. The greater part of Paphlagonia is a rugged mountainous country clothed with dense forests.

Xenophon met Paphlagonians wearing leather helmets, some with tuft of hair in the middle, very much like a tiara, both neck- and cheek- pieces, peaked down with similar natural earth colour. On the other hand Herodotos' earlier description confirms the Xenophon's writings about Paphlagonian helmets and in addition describes the knee-length boots. Median tunic and trousers are suggested by Persian cultural influence on the Anatolian aristoracies.

Javelins and sword was their standard equipment. Arrian after Ptolemaios suggests that lot of cavalry at Granikos used, apart from javelins, the thrusting spears. That fact allowing to identify the Paphlagonian spears as pair of palta - one thrusting and one throwing spear.

Paphlagonian noblemen always eager to serve as light cavalry. They fought for Darius III at Granikos, later they served for Alexander the Great and once again for Eumenes as light horsemen. Thus those Paphlagonians fit like a glove not only for Persians but for just planned Eumenes' army too.

Po odparciu ataku trackiego watażki ostatnim razem, Król Królów dał nam przyzwolenie do ataku na Traków w ich gnieździe. Nasze siły zostały wzmocnione przez nowo rekrutowanych najemnych hoplitów, oddział ciężkiej jazdy z Kappadocji oraz lekkiej jazdy z Paflagoni. Król Królów przysłał mi także wojskowego doradcę, swojego bliskiego krewnego, generała Kadzika.

After fending off an attack of Thracian warlord last time, King of the Kings gave us permission to attack the Thracians in their nests. Our forces were reinforced by newly recruited mercenary hoplites, a unit of Kappadocian heavy cavalrymen and Paphlagonian light horses. King of the kings sent me the military advisor, king's close relative, general Kadzik.

Przeprawiliśmy się przez Hellespont i rozpoczęliśmy najazd na trackie wybrzeże. Barbarzyńcy wysłali emisariuszy do Tessalów po pomoc. Duża tracka wataha prowadzona przez kolejnego watażkę - Ciszę zabiegła nam drogę. Tymczasem konni Tessalowie i Getowie dowodzeni przez mistrza koni Bezę dotarli na pole bitwy. Potyczka się rozpoczęła.
We have got across Hellespont and started the raid through the Thracian coast. The barbarians sent their emissaries to Thessalians for help. A large Thracian warband led by warlord Cisza have blocked our way. Meanwhile Thessalian and Getic cavalry led by horse master Beza have arrived to battlefield. The battle has been started.

Atak rozpoczęli Baktrowie, lecz Trakowie ustąpili pola. Tchórze!
The Bactrians have launched the attack, the Thracians have evaded our charge. Cowards!

Nasza jazda zwarła się z Getami i Tessalami. Wygląda na to, że ci kawalerzyści znają się na rzeczy!
Our cavalry have clashed with Getae and Thessalians. Looks like they are very skilled cavalrymen!

Paflagonia podała tyły! Nasza kawaleria stanęła przed widmem okrążenia!
Paphlagonians have retreated! Our cavalry got into trouble by a serious danger of encirclement!

Jakby tego było mało, nasi Baktrowie rozpoczęli odwrót. Sprawy przyjęły naprawdę zły obrót!
To make matters worse our Bactrians have retreated. We have serious situation here!

Silny cios od tyłu został zadany naszej jeździe. Już chyba gorzej być nie może...
Behind our cavalry's back a crushing blow was made. Things are going from bad to worse...

W międzyczasie nasza falanga została oskrzydlona! Jedyna nadzieja, że uda nam się przebić przez hordy barbarzyńców uzbrojonych w straszliwe rhompaje.
Meanwhile our phalanx have been outflanked! The only hope is to get through the barbarians with terrible rhompaias.

Kapadocy i najemni hoplici dwukrotnie zaszarżowali, ale Trakowie wytrzymali dwa nasze ataki!
The Kappadokians and mercenary hoplites charged twice, but Thracians have withstood two our attacks!

Dopiero po trzeciej szarży pękli, ale już było za późno...
Only after third charge they have been broken, but too late...

Możni zostali zmasakrowani, jedynie gwardia przyboczna walczy rozpaczliwie.
The noblemen are slaughtered, only Satrapal guard fights desperately.

To koniec - zwycięstwo należy do Traków i Tessalów. Nawet mimo błogosławieństw Ahury Mazdy (mieliśmy doskonałe rzuty kośćmi) przegraliśmy, wymanewrowani przez lepszych od nas wodzów. Biada zwyciężonym, bezwartościowym i słabym! W Persepolis Król Królów już nas oczekuje ze srebrnym sznurem! Żegnajcie przyjaciele...
This is the end - Thracians with Thessalians win the day. Despite of blessings of Ahura Mazda (we had the fantastic dice castings) we have lost, outmaneuvred by better commanders. Woe to the vanquished, to the worthless and the frail! In Persepolis the King of the Kings is waiting for us with silver string! Farewell my friends...

Łucznicy zwani w języku staroperskim thanvabara (lub thanuvabara) stanowili większość perskiej piechoty. Po bitwie pod Kunaksą zostali przekształceni w typowo lekkie oddziały, od tej pory zamiast być częścią głównych sił, ich zadaniem stała się walka na przedpolu.

Jak wspomina Ksenofont łuk perski miał kompozytową konstrukcję. Perscy łucznicy mieli dalszy zasięg ostrzału nawet niż słynni Kreteńczycy, z jednej strony dzięki lżejszemu typowi strzał, zaś z drugiej ze względu na inny styl szkolenia.

Do wyboru mieli dwa rodzaje strzał. Lżejsze, z mniejszymi grotami wykonanymi z brązu, oraz z cięższymi i zarazem dłuższymi grotami sporządzonymi z żelaza. Strzały były przechowywane w stylowym medyjskim kołczanie, który pełnił jednocześnie funkcję pokrowca na łuk, zawieszonym na pasie na lewym biodrze. Po strzały do kołczana strzelec sięgał prawą ręką.

Drugą bronią był zazwyczaj krótki miecz akinakes noszony u pasa zamocowany dodatkowo do prawego uda.

Ponieważ moi łucznicy zostali zaciągnięci w Anatolii, noszą białe kaptury. Figurki te świetnie się wkomponują nie tylko do armii późnych Achemenidów do Field of Glory i Basic Impetusa, ale także spiszą się jako azjatyccy psiloi w wojskach Eumenesa.

The archers in old-Persian called thanvabara (or thanuvabara) were bulk of the Persian infantry. After battle of Cunaxa instead of being the body of close-order infantry they have evaluated to skirmishing part of the army.

As Xenophon describes the Persian bow was a composite weapon. Persian archers outranged the famous Cretans, because they had a lighter type of arrows and diffrent style of training.

Two types of arrows were in use. Lighter, with smaller bronze arrowheads and heavier with longer iron heads. The arrows were carried into Median-style quiver combined with bowcase which hung from the belt at the left hip. The arrows have been drawn with the right hand.

The secondary weapon was the usual short sword akinakes fastened to the right leg.

Because my archers are drafted at Anatolia, they are dressed in white hoods. These miniatures are perfect for my Late Achaemenid Persian Field of Glory and Basic Impetus project. But also they fit like a glove as Eumenes Asiatic psiloi.

Pierwsze wzmianki o perskich procarzach pojawiają się pod koniec V w.p.n.e. Jako lekka piechota walcząca na przedpolu byli często uzupełnieniem lekkozbrojnych łuczników. Jak czytamy u Ksenofonta, Cyrus zaciągnął wielu mieszkańców Lidii i innych podległych mu ludów i nakazał im służyć sobie jako procarze.

Słynny Marsz Dziesięciu Tysięcy z pól Kunaksy był notorycznie szarpany przez wrogich łuczników i procarzy, lekko uzbrojonych i niezwykle szybko poruszających się pieszo. Procarze miotali kamieniami "wielkości ich pięści" (Anabasis III,3), które nie niosły tak daleko jak niewielkie pociski niezrównanych Rodyjczyków.

Ksenofont w swoim opisie organizacji armii perskiej wskazuje, że procarze są standardowym komponentem perskiej armii terytorialnej. Spotykamy opisy perskich miotaczy w armii Datamesa, wiemy, że wspierali piechurów Dariusza pod Issos, Aleksander Wielki także ich rekrutował, podobnie czynili jego następcy.

Swoich kulomiotów pomalowałem w białych anatolijskich kapturach, wyblakłych zielonych, beżowych i szarych tunikach oraz spodniach, bez żadnych ozdób jak to bywało u biedniejszych pieszych wojowników. Niektórych uzbroiłem w okrągłe wiklinowe tarcze obciągnięte kozią skórą. Te modele będą idealne do wszystkich armii późnych Achemenidów oraz następców Aleksandra.

We start to hear of Persian slingers from the end of 5th century BC. As skirmishing light infantry they were coupled with archers. As Xenophon describes Cyrus have drafted many of the Lydians and other subject nations and made them serve in the role of slingers.

The Ten Thousand on their retreat after battle of Cunaxa were frequently harried by archers and slingers, lightly armed and very quick on their feet. The slingers shot stones "as big as one's fist" (Anabasis III,3), which did not carry as for as the small stones of the Rhodians.

Xenophon's brief summary of Persian military organisation suggests that slingers are the standard component of a Persian provincial army. They were slingers in Datames' army, in Darius' line at Issos, Alexander the Great rised Persian slingers and his successors often used such troops.

I have painted my slingers with white Anatolian caps, pale green, beige or grey tunics and trousers, all undecorated dressed as typical poor infantrymen. Some of them are equipped with round wicker shields covered by goat's leather. These minis should be perfect for my Late Achaemenid Persians and Alexander's successor armies.

Czasami się zastanawiam jak to możliwe, że w starożytnych bitwach niektóre armie wycinały w pień dziesiątki tysięcy, przy stratach własnych kilkudziesięciu zabitych. Odpowiedź wydaje się prosta - ponieważ złamali morale przeciwnika.

Dziś sam doświadczyłem tego fenomenu. Nie udało mi się przejść żadnego istotnego testu na morale (na około dziesięć wykonanych). Nawet nie mam siły, aby opisywać dzisiejsze bęcki jakie zebrałem. Straciłem połowę mojej armii (czyli 22 elementy z 44), zaś mojemu przeciwnikowi udało mi się zniszczyć zaledwie dwa!

Pasmo nieszczęść rozpoczęło się od momentu gdy moja elitarna ciężka kawaleria uciekła przed peltastami. Następnie zadziałał efekt domina. Mądry tesalski gracz, jakim jest Beza nie przepuścił okazji i rozpoczęły się dożynki. Popatrzcie sobie na zdjęcia, znakomita większość oddziałów z markerami "fragmented" lub "broken" należą do mnie. Moje morale też zostało złamane, idę spać :(

Sometimes I wonder how some ancient armies slaughtered the thousands with minimal casualties? The answer is because they broke their enemy's morale.

Today I have acquired this experience. All my morale tests (approximately 10) during today's battle were unsuccesful! I have no energy left to write about this disastrous wargame. I have lost half of my army (22 elements of 44) meanwhile my opponent have lost only two elements!

The boat has sprung a leak when my elite heavy cavalry ran away frightened by peltasts. The domino effect have started. A smart Thessalian commander like Beza determined not to let opportunity slip. Please take a look at pictures, absolute majority of units marked as "fragmented" or "broken" are belonging to me. My morale is broken too, I'm going to bed now:(

Kardaka w staroperskim znaczy "najemnik". Nie byli to z urodzenia Persowie, ale uzyskali oni perskie obywatelstwo. Za wierną służbę wojskową dano im wszystkie przywileje zarezerwowane dla rodowitych Persów, czyli zwolnienia z podatków, czy ochronę prawną.

Dla podkreślenia obywatelskiego statusu i przynależności do Armii Narodowej, dano im także prawo do noszenia żółtego kaptura, przynajmniej niektórym.

Arrian, który cytuje Ptolemeusza, pisze, że kardakowie walczyli uzbrojeni jak greccy hoplici, co wskazuje, że byli uzbrojeni w hoplon i włócznię. Polibiusz jednak (za Kalistenesem) wspomina, że niektórzy z nich mieli tarcze w kształcie półksiężyca, co może wskazywać na grecką peltę, którą z kolei łatwo pomylić z wiklinową tarczą gerrha opisaną przez Ksenofonta.

Sądzę, że linia kardaka składała się z dwóch członów. Pierwsza część była uzbrojona jak hoplici, zaś druga to byli gerrophoroi, omyłkowo opisani jako peltaści. I w tym duchu przygotowałem mój oddział kardaków.

Wszyscy piechurzy są ubrani jednolicie. Zewnętrzne tuniki i spodnie mogły zostać ufarbowane zgodnie z zaleceniami królewskimi, bądź już gotowe wydane z magazynów kwatermistrzów satrapy.

Kardaka in old Persian means "mercenary". They were not ethnically Persians, but they were accorded the status of Persian citizen. They were given all privileges reserved for the Persians like the exemptions from taxes and protection of law, in return of their military service. The yellow hood - distinction reserved for the Persian National Army - may have been the badge of holding Persian status.

Arrian, who quoted Ptolemy, describes that kardaka fought armed as Greek mercenary hoplites that suggests they were armed with hoplon and spear. But Polybios (quoting Kallisthenes) describes that some of them were armed with crescent-shaped shield like the Greek pelta which could be mistaken with wicker gerrha decribed by Xenophon.

I think there were two bodies of kardaka infantry. One force armed as hoplites and other as gerrophoroi confused with peltasts. So I have prepared my unit of kardakes in that style.

All footmen are dressed in unicoloured uniforms. The outer tunics and trousers may have been dyed in uniform colour to obey king's order or granted as ready-made uniform by the satrap's quartermasters.

Podczas rządów Dariusza III, korpus Nieśmiertelnych składał się z jednego pułku tzw. "Dzierżących Jabłka" oraz trzech pułków takabara (co oznacza "noszący taka" - czyli tarcze w kształcie półksiężyca, podobne do greckich pelta, ale nieco większe). Takabara Nieśmiertelnych byli zgrupowani jak wspomniałem w trzy pułki - Niebieski, Czerwony i Żółty, nazwane tak od barwy ich uniformów.

Połowa mojej grupy bojowej - dwa tylne, umundurowane szeregi to Nieśmiertelni z pułku Niebieskiego. Pierwszy i drugi szereg natomiast składa się z anatolijskich rekrutów. W dalszej przyszłości chciałbym pomalować kolejną grupę złożoną z pułków Czerwonego i Żółtego. Jednak najbliższa przyszłość będzie należeć do "Dzierżących Jabłka".

During the reign of Darius III the corps of Immortals were built from one regiment of "Apple-bearers" and three regiments of takabara (which means bearers of taka - crescent shield similar to Greek pelta, but larger).

Immortal takabara were grouped into Blue, Red and Yellow regiments.

Half of my battlegroup - two rear and uniformed ranks are unit of Immortals from Blue Regiment. First and second rank belong to Anatolian levy infantry. In the distant future I want to paint another battlegroup of Red and Yellow Regiment. But soon I'm gonna start to work with the "Apple-bearers"

Wczoraj moje perskie siły ekspedycyjne dotarły pod Sydon, aby zdusić rebelię kotłującą się w naszej fenickiej prowincji. Ze zdumieniem odkryliśmy, że stoi naprzeciw nas armia w pełnej gotowości, wzmocniona najemnikami afrykańskimi i iberyjskimi, przyprowadzonym przez Kadzika - doświadczonego kartagińskiego generała. Zwabiono nas w pułapkę. Mieli na nas przygotowane nawet słonie afrykańskie!

Yesterday my Persian expeditionary forces arrived to Sidon to quell a rebellion of our Phoenician province. It surprised me to see them ready to battle reinforced by African and Iberian mercenaries led by Kadzik - experienced Carthaginian general. We were caught in ambush! They even had the African elephants!

Szybko opracowałem plan działania - Kapadocy, Baktrowie i rydwany dostały rozkaz powstrzymania słoni osłanianych przez sydońską szlachtę tak długo, jak to możliwe.
Quickly I have prepared my plan - Kappadokians, Bactrians and chariots had an order to stop the elephants screened by Sidon noblemen cavalry.

Takabara, kardakowie i najemni hoplici dostali polecenie dotrzymania pola afrykańskim falangitom i iberyjskim scutarii.
Takabara, the kardakes and mercenary hoplites had an order to halt African phalangites and Iberian scutarii.

Moja gwardyjska kawaleria i szlachta wspierani przez Paflagonczyków mieli uderzyć tak, aby wejść przeciwnikowi na flankę i tu rozstrzygnąć bitwę.
My guard cavalry and nobles screened by Paphlagonians had an order to destroy the enemy's flank and to find the final resolution of a battle.

To był cel mojego ataku - odkryta flanka tych falangitów.
This was a target of an attack - the flank of these phalangites.

Bitwa się rozpoczęła.
The battle have started.

Pierwszy cel udało się osiągnąć błyskawicznie, numidyjska lekka jazda poszła w rozsypkę pod naciskiem Paflagończyków.
The first goal was achieved, Numidian light cavalry was destroyed by fierce Paphlagonians.

Moja kawaleria znalazła się w doskonałej pozycji do szarży.
My cavalry have taken the nice position to a charge.

Kapadocy choć walczyli desperacko, skutecznie powstrzymywali słonie na swoim odcinku.
Kappadokians fought desperately, but elephants were halted.

Zwycięstwo na moim lewym skrzydle wydawało się być przesądzone, niestety moja falanga zaczęła się kruszyć.
Victory at our left wing was a question of time, but my phalanx started to bursting at the seams.

Dam radę! Dam radę!
I can manage! I can manage!

Bitwa rozsypała się na mniejsze części. Reasumując przegrałem. Armia rebeliantów nie została rozpędzona na cztery wiatry, a ja miałem cięższe straty. Ale jestem niezwykle zadowolony. To była naprawdę świetna gra i wiele się dziś nauczyłem o specyfice FoGa. Dzięki Kadzik za tę krwawą łaźnię!
The battle have fallen into pieces. To sum up the foregoing I have lost. Rebel army hasn't been destroyed, we have bigger losses. But I'm very satisfied. This was very interesting wargame and I have gained a lot of experience with FoG this day. Thanks a lot Kadzik for this bloodbath!

Dziś dostałem zaproszenie do wzięcia udziału w beta-testach nowo powstającego systemu Tombstone osadzonego w realiach Dzikiego Zachodu. Jestem z testów bardzo zadowolony. Nowy system należy do typu skirmish i jest niezwykle dynamiczny, prosty i zabawny. Zostałem wrzucony do pełnego przygód świata westernów z dzielnymi kowbojami, złymi Meksykańcami, dzikimi Indianami i tym samym wróciłem do najlepszych czasów mojego dzieciństwa. Rzućcie okiem na zdjęcia - figurki należą do DKSabira (autora systemu), Pawła QR-a (z QR Miniatures) oraz pochodzą z mojej kolekcji. Sceneria należy do DKSabira i QR-a. Dzięki chłopaki za zaproszenie :)

Today I was invited to take part in beta testing of Tombstone brand-new Old West wargame. I'm satisfied with the results. The new skirmish-type system is very dynamic, easy and very funny. I was thrown into the amusing western with heroic cowboys, bad Mexicans and wild Indians. I came back to the best days of my childhood. Take a look at the pictures - all minis are paited by DKSabir (author of the system), Pawel QR (from QR Miniatures) and by me. The scenery belongs to DKSabir and QR. Thanks a lot for invitation mates :)

Melophoroi w języku greckim oznacza "dzierżący jabłko" i odnosi się do perskich gwardzistów królewskich, nazwanych tak od złotych kul ozdabiających dolną część krótkich perskich włóczni, będących jednocześnie przeciwwagą dla grotu.

Moje figurki są wzorowane na tratowanych wojownikach ukazanych na mozaice z Issos. Ich bliskość względem królewskiego rydwanu wskazuje na to, że należą do gwardii. Jeden z nich posiada tarczę taką, jakiej używali greccy i azjatyccy hoplici. Tymczasem drugi posiada łuk. Możemy z tego wnioskować, że przynajmniej część oddziału to byli łucznicy. Najbardziej prawdopodobne jest, że meloforzy byli mieszaną formacją tarczowników i łuczników, podobnie jak tradycyjni perscy sparabara.

Tarcza gwardzisty na mozaice jest gładka, ale przypuszczam, że to celowy zabieg artysty (aby ukazać w niej odbicie przerażonego Persa). Inna okrągła tarcza na obrazie posiada już malowidła. Z kolei miniatura tarczy, którą możemy podziwiać w British Museum (nr. kat. 123933) jest ozdobiona twarzą Besa (egipskiego bóstwa). Badania ultrafioletowe sarkofagu Aleksandra ukazują nam kolejne malowidła na tarczach.

Postanowiłem więc użyć kalkomanii Little Big Men Studio, aby ozdobić hoplony moich meloforów. Historyczność tego zabiegu może być przedmiotem dyskusji, ale z pewnością oddział ten lepiej zaprezentuje się na stole do gry.

Melophoroi in old-Greek means "apple-bearers" who were the Achaemenid royal guards, so called from the golden apples decorating their spearbutts, traditional spherical counterweight of the short Persian infantry thrusting spear.

My figures are based on two fallen warriors on the Issos mosaic. Their proximity to the King suggests they are foot guards. One has shield of the type carried by Greek and Asiatic hoplites while the other carries a bow. We may deduce that the part of the unit were the bowmen. Probably melophoroi were mixed force of spearmen and archers as traditional Persian sparabara.

The guard shields on the mosaic is plain bronze, but I think it's only artist's imagination (to show the mirror image of the scared Persian face). Another round shield from the Issos mosaic has the blazon. The shield miniature which we can see in British Museum (catalogue no. 123933) is a decorated with head of Bes (Egyptian deity). The ultra-violet studies of Alexander's arcophagus shows us another shields with blazons.

So I decided to use the Little Big Men Studio's transfers to decorate the hoplons of my melophoroi. Maybe historical accuracy could be speculative, but those shields look nice on the tabletop.

Zainspirowani nowym systemem skirmishowym Muskets & Tomahawks postanowiliśmy wraz z Kadzikiem ruszyć z nowym projektem w skali 28 mm. Chcemy przygotować nieco figurek do Wojny Francusko-Angielskiej toczonej w latach 1754-63 w Ameryce. Kadzik zgodził się wesprzeć sprawę Francuzów, ja zaś wybrałem stronę brytyjską. Zacząłem od Mohawków, wojowników plemienia sprzymierzonego z Czerwonymi Kurtkami. Sądzę, że paru zajadłych czerwonoskórych na początek będzie w sam raz do każdej dowolnej potyczki na pograniczu. Musimy także zrobić nieco elementów leśnej scenerii oraz budynki. Paru znajomych wstępnie zapowiedziało chęć dołączenia do projektu. Zobaczymy.

Tak więc pomalowałem na początek dwóch Mohawków. Wytrząsnąłem tych wojowników ze świetnie przygotowanego pudełka Conquest Miniatures Woodland Indians War Party. Następna dwójka już trafiła na stół do malowania. Howgh!

Inspired by new skirmish system Muskets & Tomahawks together with Kadzik we made decision to run new 28 mm project. We want to make some miniatures for Indian and French War (1754-63). Kadzik accepted to support the French cause and I chose British side. I have started with Mohawk tribe Indians allied with Redcoats. I think some fierce redskins should be perfect for all circumstances in frontier fights. We must prepare some woodland scenery and buildings. Some mates announced to join our project. We shall see.

So I have painted two Mohawks at the beginning. These warriors are taken from excellent Conquest Miniatures Woodland Indians War Party box. Next two redskins are directed to my workbench. Howgh!

Lekka jazda Baktrów / Bactrian light horsemen

Gniew tyrana / Wrath of the tyrant

Możni późnych Achemenidów / Late Achaemenid noblemen

Euangelion

Nowy ład / The new order

Perska gwardia konna / Persian horse guards

Perski wódz polowy / Persian field commander

Ciepła posadka / Pretty vacant

Jeźdźcy z Kapadocji / Kappadokian horsemen

Lekka jazda z Paflagonii / Paphlagonian light cavalry

Trakowie kontratakują / Thracians strike back

Anatolijscy łucznicy / Anatolian archers

Anatolijscy procarze / Anatolian slingers

Złamane morale / A broken morale

Kardakowie / The kardakes

Takabara i Nieśmiertelni / Takabara and Immortals

Krwawa łaźnia pod Sydonem / Bloodbath at Sidon

Popołudniowa strzelanina / Shootout at afternoon

Melophoroi

Muskets & Tomahawks